Verstedelijking: perspectief op circulair bouwen met houtbouw
De Nederlandse bevolking neemt toe, naar 18,5 miljoen mensen in 2030. En de woonbehoefte veranderd. Dit betekent ook: grote uitdagingen op het gebied van bereikbaarheid, verstedelijking en klimaat. Hoe gaan we de woningbehoefte van 1,1 miljoen woningen in 2035 zo duurzaam mogelijk realiseren? Houtbouw biedt een veelbelovend perspectief voor de verstedelijkingsopgave waar Nederland voor staat.
De opgave
De bouw van al die nieuwe woningen vereist gebruik van veel grondstoffen en heeft nu al een stevige negatieve impact op het klimaat. Binnen tien jaar moet de bouwsector volledig ‘circulair’ worden. De bouwsector is dus toe aan een radicale vernieuwing. Daarom richt de InnovatieExpo 2021 zich binnen de opgave Verstedelijking en Mobiliteit zich op Biobased bouwen, met speciale aandacht voor houtbouw.
Zo startte naar aanleiding van de Expo kick-off op 1 oktober de strategische verkenning Ruimte voor Biobased Bouwen onder leiding van architect en Urban Designer Marco Vermeulen, een onderzoek naar de vele mogelijkheden van alternatieve bouwmaterialen. Voor biobased bouwen worden gegroeide materialen gebruikt, zoals hout, hennep, riet, et cetera. Het belangrijkste voordeel hiervan is dat de grondstoffen niet noodzakelijkerwijs uitgeput raken. Houtbouw is op dit moment een van de meest veelbelovende vormen van biobased bouwen.
Biobased bouwen: houtbouw
Mede dankzij de ontwikkeling van Cross Laminated Timber (CLT) wordt houtbouw steeds meer een levensvatbaar alternatief voor bouwmaterialen. Kruislaaghout, zoals CLT in het Nederlands heet, is brandveilig en komt uit de natuur. Het is even stevig als beton, maar vijf keer lichter. Naast de bouwtechnische mogelijkheden kan biobased bouwen ook een impuls geven aan bosbouw en landschapsbeheer. Als het hout op de juiste manier geoogst wordt, draagt houtbouw bij aan gezonde bossen met een hoge biodiversiteit.
Op dit moment produceert Nederland geen CLT, en levert slechts een klein deel van het hout om mee te bouwen. Het uiteindelijke bouwmateriaal wordt nu vooral in Duitsland geproduceerd. Daarom is er in Nederland veel ruimte om de productie van CLT op een duurzame manier op te zetten, en daarbij ook de verstedelijkingsdoelen in acht te nemen.
Kansen van biobased materialen
Juist doordat de keten nu in de kinderschoenen staat, zijn er veel mogelijkheden om de ontwikkeling daarvan aan andere innovaties te koppelen. Als de houtbouw gelijk opgaat met de aanplant van bossen, kan over enkele decennia het hout uit de eigen bossen komen. Die bebossing draagt dan weer bij aan een toenemende biodiversiteit en daarmee een gezondere Nederlandse natuur.
Hout kan ook een landbouwproduct worden, en zo bijdragen aan de landbouwtransitie. Door groengebieden rond distributiecentra aan te leggen kan CLT bijdragen aan landschapsherstel. Er zijn bovendien productiegebieden mogelijk die deel uitmaken van stedelijke groene bufferzones.
De toekomst
Op weg naar de Expo is de volgende fase van deze strategische verkenning om verbinding te leggen met partners die biobased materialen in de praktijk gaan brengen. Ontwikkelaars, aannemers, beleidsmedewerkers en andere partijen kunnen daardoor bijdragen aan de transitie naar een duurzame verstedelijking. Op 10 december hostte Pakhuis de Zwijger in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) daarom de livecast Ruimte voor Biobased Bouwen rondom de eerder genoemde gelijknamige verkenning. Centraal stond de vraag naar opschaling: waar wachten we nog op? De uitzending is in zijn geheel terug te kijken.
De City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen
Op 17 december is de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen van start gegaan. Hierbij komen acht gemeenten, twee provincies, drie ministeries, en diverse kennis-, netwerk- en platformorganisaties en private partijen samen om circulair bouwen te versnellen en verbeteren. Deze City Deal is tot stand gekomen in samenwerking met Agenda Stad, mede naar aanleiding van de gesprekken tijdens de Expo kick-off op 1 oktober. Het symposium City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen, dat gepland stond voor 17 december, zal waarschijnlijk plaatsvinden op 10 februari 2021.
De City Deal omvat een brede aanpak om circulair bouwen aantrekkelijk te maken. Essentieel is daarbij dat woningen op grote schaal efficiënt volgens circulaire principes gebouwd kunnen worden. Doordat biobased bouwmateriaal veel lichter is dan beton, neemt ook de impact van transport af.
Hierbij is de grote uitdaging ervoor te zorgen dat circulair bouwen ook echt een aantrekkelijke business case wordt. Pas dan wordt deze aanpak namelijk echt levensvatbaar. Daarom is er binnen de City Deal ruime aandacht voor hoe de verschillende financieringsvraagstukken van circulair bouwen kunnen worden opgelost. Het symposium geeft een podium aan best practices, in de hoop ervoor te zorgen dat circulair bouwen de nieuwe standaard wordt om aan de woningbouwopgave te werken.