InnovatieExpo 2023: 'Er gebeurt pas wat als je gelooft dat het beter kan'
We staan volgens Michiel Ooms voor grote veranderingen, niet alleen in Nederland. Denk bijvoorbeeld aan de energietransitie, de woningbouwopgave en de mobiliteitstransitie. Die veranderingen stellen ons voor keuzes over onze fysieke leefomgeving. Hoe ziet die toekomst eruit? Met de InnovatieExpo, die volgend jaar weer plaatsvindt, hoopt hij als programmamanager mensen te inspireren en te enthousiasmeren voor wat je zou kunnen bereiken. ‘Samen aan tafel zitten en nadenken over hoe we alles willen inrichten, is waardevol.’
Elke twee jaar wordt de InnovatieExpo georganiseerd door een team vanuit de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), Economische Zaken en Klimaat (EZK), Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Op de InnovatieExpo zie je de Nederlandse innovatiekracht in duurzame, slimme en sociale doorbraken voor de maatschappelijke uitdagingen waar we nu en in de toekomst voor staan.
Verbinding opzoeken
Als je aan Ooms vraagt wat hij zo leuk vindt aan zijn werk geeft hij gelijk aan dat het verbinding opzoeken is. Niet alleen omdat hij in een team werkt met mensen vanuit verschillende ministeries, maar ook omdat hij ziet dat die samenwerking nodig is om grote vraagstukken, zoals de energietransitie, op te lossen. ‘Instanties vinden het soms nog moeilijk om over hun eigen grenzen te kijken’, zegt hij. ‘Maar verbinding is onmisbaar als je met oplossingen wilt komen omdat alles in de fysieke leefomgeving met elkaar verbonden is.’
Ooms vergelijkt die grote veranderingen die om actie vragen met een grote verbouwing aan je huis: ‘Het is moeilijk om je voor te stellen hoe je je huis in zou richten als je altijd alles op dezelfde manier doet en nooit bijvoorbeeld een muurtje weghaalt. Daarom is samen aan tafel zitten zo waardevol. Hoe ziet je huis eruit als het totaal anders is vormgegeven? Daar kom je alleen samen achter door dingen uit te proberen, door het te laten zien.’
Nieuwe dingen uitproberen
Dat is ook waarom Ooms een voorstander is van innovaties. De metafoor van een verbouwing aan je huis komt niet zomaar uit de lucht vallen. Ooms is een fan van nieuwe dingen uitproberen. Hij is zelf momenteel voor de tweede keer z’n huis aan het verbouwen. En na het studeren van sociale psychologie en zijn achtergrond als pianist zouden sommigen de switch naar rijkstrainee bij het ministerie van IenW als bijzonder typeren.
Spijt van nieuwe dingen uitproberen, heeft Ooms desondanks niet. ‘Behalve dat het leuk is om iets nieuws op te pakken, heb ik ook altijd de onvermoeibare neiging gehad om te denken: hoe kan dit beter?’ Hij lacht als hij eraan toevoegt dat dit soms ook uit luiheid is. ‘Hoe kan het makkelijker? Er is altijd wel iets te bedenken’, zegt hij. ‘Die creativiteit heb je nodig om grote problemen op te lossen.’
Samen keuzes maken
Niet dat Ooms hiermee wil zeggen dat alles altijd opgelost kan worden met innovaties. ‘Samen keuzes maken doet dat wel. Met een visie, het ontwerpen van een verhaal kun je een beeld creëren van waar we naartoe kunnen en vooral ook wíllen werken.’ Volgens hem heeft de InnovatieExpo een unieke toegevoegde waarde waar al die verschillende departementen, bedrijven, onderzoeksgebieden en perspectieven samenkomen en een goed verhaal kunnen neerzetten over hoe het ook kan.
Hij benadrukt hierbij dat het uitgangspunt niet alleen is om het gedrag van mensen te veranderen. ‘De vrijheid moet er zijn om mensen zelf na te kunnen laten denken over hoe ze hun gedrag willen aanpassen. Nieuwe technologieën hebben ons meer vrijheid gegeven. Maar hoe gaan we om met die vrijheid? Met elkaar praten over de wereld waarin we met elkaar leven, is om die reden essentieel.’
Actie en beleid
Nieuw deze keer aan de InnovatieExpo is dat het team dat hier hard aan werkt, vast aangesteld is. De komende jaren werkt dus hetzelfde team aan de aanstaande edities van de InnovatieExpo. Hierdoor blijft het netwerk in stand, kan het team vooruitdenken en plannen een plek geven in het beleid.
Dat is niet altijd een makkelijke taak, vindt Ooms. ‘De politiek is vaak gericht op wat er gebeurt in deze kabinetsperiode. Daarna gaan we vaak weer terug tot de orde van de dag en vergeten we wat we nu alvast kunnen doen om duurzaam voorbij 2040 te komen. Maar het is belangrijk om met de verschillende invalshoeken die er zijn te kijken naar wat we nu kunnen doen en op welke manier we onze samenleving en ruimte kunnen indelen.’
Geloof in verbetering
Een van die vragen waar we in Nederland al goed op weg zijn om die te beantwoorden, is volgens Ooms de vraag over hoe je op een duurzamere manier voedsel kunt produceren. Denk bijvoorbeeld aan kringlooplandbouw, maar ook de productie van kweekvlees waarbij we in Nederland voorop lopen. ‘Je komt er niet als je niet positief staat tegenover innovatie. Als je gelooft dat het beter kan, gebeurt er pas wat’, stelt hij.
Veel kan Ooms nog niet verklappen over de volgende InnovatieExpo. Het team is net rond, het financiële plaatje is weer passend gemaakt en RVO helpt bij de organisatie van het evenement. ‘Maar we staan evengoed nog aan het begin. Wel kun je verwachten dat de expo, net zoals voorgaande jaren, een plek is waar concepten en vondsten samenkomen en waar je bovenal aangestoken wordt met de indruk dat je iets kunt betekenen voor je omgeving.’